هنر سفالگری ایران، امروز برای رقابت در بازارهای جهانی نیازمند نوآوری و پوست اندازی است ، ترکیب یک هنر قدیمی با نو آوری های جدید و خلاقانه نه تنها میراث فرهنگی و هنری یک کشور را حفظ می کند بلکه با تولیداتی تازه سفیری برای معرفی فرهنگ و هنر آن کشور در خارج از مرزها خواهد بود.
به گزارش هلوکیش و نقل از ایرنا ، هنر سفالگری در ایران قدمتی دیرینه دارد و از دوران پیش از تاریخ تا کنون در نواحی سکونت انسان یافت شده و همراه با نوع زندگی انسان با تحول همراه بوده است ، قدیمی ترین خط نوشته ها، مجسمه ها، گرافیک های دیوارنوشته از جنس سفالین بوده به گونه ای که می توان این هنر را مادر هنرهای تجسمی دانست.
ظرف های سفالی، شاید یکی از قدیمی ترین ساخته های دست آدمی باشد ، در گذشته های دور انسانها برای نگهداری آب و غذا اقدام به ساخت ظروفی از گل می کردند که با گذشت زمان و گسترش زندگی ، سفالگری هم تکامل یافت و شکل و رنگ سفال ها تغییر و ساخته های دست بشر از گل نسبت به گذشته تفاوت زیادی پیدا کرد .
سفالگری به عنوان هنری سنتی اصول فنی خود را از گذشت های دور تا به امروز حفظ کرده است و نه تنها زندگی اجتماعی دوران های مختلفی از تاریخ را نشان می دهد بلکه ابزاری برای شناساندن تمدن اقوام مختلف بشری در طول تاریخ بوده است ، هرملتی از اشکال و نشانه های مربوط به دوره خود برای تزئین سفال بهره گرفته است .
قدمت سفالینه ها در ایران به بیش از 10 هزار سال می رسد و قدیمی ترین چرخ سفالگری و کوره پخت سفال در جهان در تپه سیلک کاشان پیدا شده و کهن ترین ظرف یافته شده در کشور ، ظرف سیاه دود آلودیست که همانند قدیمی ترین ظروف سفالی است.
نخستین ظرف های سفالی که با تاریخ آن به دست آمده متعلق به هزاره چهارم پیش از زایش مسیح است که در میانرودان یافت شده است.
ایرج گلزاری جمیل یکی از هنرمندان ایرانی در کیش است که با گذشت بیش از 30 سال از زندگیش در هنر سفالگری هنوز به این هنر علاقه مند است و تلاش می کند با نوآوری در این هنر ، فرهنگ ایران زمین را به دیگر کشورها معرفی کند .
به اعتقاد وی سفالگری از هنرهایی است که سینه به سینه و از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است و بسیاری برای ارامش روح به این هنر روی می آورند .
وی متولد سال 59 در خانواده ای هنرمند و هنردوست در همدان متولد و از شش سالگی با بوی خوش گل رس آشنا شده و پس از گذشت سالیان متمادی هنوز احساس و عشق به خاک را از دست نداده است .
گلزاری از 9 سالگی وارد دنیای لعاب شده و نزد عموی خود در لالجین همدان سفال را فرا گرفته است .
رشته دانشگاهی وی شیشه بوده اما هیچگاه موفق به اتمام تحصیلات دانشگاهی نشده و برای یادگیری بیشتر هنرسفالگری به ترکیه سفر کرد، وی موفقیت خود در این رشته هنری را مدیون استاد هما وفائی می داند چرا که در ایجاد نوآوری و نو آفرینی کمک زیادی به وی کرده است .
گلزاری عضو انجمن هنرمندان سفالگران ایران و عضو افتخاری انجمن هنری سفال لالجین است و نمایشگاه های متعددی در داخل و خارج از کشور برگزار کرده است .
به گزارش هلوکیش ، آثار تولیدی این هنرمند برای سفالگران و هنرمندان داخلی و خارجی آشناست ، دستهای گلزاری از کودکی با هنر سفال آشنا شده و به دلیل بیماری صعب العلاج که داشته و با توجه به شرایط آب و هوای گرم از 8 سال پیش جزیره کیش را برای زندگی انتخاب کرده است ، دوری از زادگاه اصلی، وی را از این هنر دور نکرده و توانسته با نو اوری خاص این هنر را در جزیره کیش زنده کند .
وی برای اولین بار در جزیره زیبای کیش هنر سفالگری را به گونه ای نو شروع کرده و با تدریس این هنر در فرهنگسرای سنایی تلاش کرد تا از ظرفیت های فراوان این جزیره از جمله گل مارن برای تولید آثار هنری بهره بگیرد.
گل مارن گلی مرغوب حاوی مواد معدنی است که برای گل تراپی یا گل درمانی ، تسکین دردهای استخوانی و همچنین درمان بیماریهای پوستی از آن استفاده می شود .
ایرج گلزاری در مورد نحوه استفاده از گل مارن در هنر سفالگری در گفت وگو اختصاصی با خبرنگار ایرنا اظهار داشت : با روشی سنتی خاک را به مرحله بهره برداری رساندم ، گل مارن کیش نه تنها برای سفالگری مرغوب است بلکه به دلیل وجود مواد معدنی غنی برای درمان بیماری از آن استفاده می شود .
وی افزود : برای نخستین بار از خاک مرجانی جزیره سفال تهیه شد و توانستم آن را به مهد نوعی جدید از سفال تبدیل کنم و شاید به جرات می توان گفت امروز کیش یکی از مراکز مدرن سفال درایران و جهان معرفی شده است .
این هنرمند کیشوند گفت : سفال به دلیل شکنندگی ،کمترتوسط گردشگران در کیش خریداری می شود اما استقبال خوب کیشوندان نسبت به یادگیری سفالگری با گل کیش مرا بر آن داشت تا بحث آموزش این هنر را در فرهنگسرای سنایی پیگیری کنم و با حمایت معاونت فرهنگی و اجتماعی منطقه آزاد کیش اقدام به برگزاری کلاس های آموزشی کردم ، بیشتر مشتریان سفال های تولیدی از ساکنان کیش هستند.
وی اضافه کرد : با تحقیقاتی که انجام دادم متوجه شدم دمای پخت گل مارن 1100درجه است واین مستلزم تعریف حرارتی خاص بود تا سفال که در این دما است ترک نخورد .
گلزاری با بیان اینکه 50 قطعه سفال با بهره گیری از این گل جهت برگزاری نمایشگاه سفالینه های کیش تولید شده افزود: تمام تلاش من معرفی سفال کیش به عنوان سفال مدرن همراه با نو آوری بوده است .
گلزاری در مورد نو آوری بکار گرفته در این هنر گفت : مواد تشکیل دهنده درهر قسمت از خاک جزیره متفاوت است ، با فرآوری خاک کیش و حذف نکردن صدف و مرجان در گل مارن که هرچند بحث چالش فرم سفال نیز مطرح است تلاش کردم سفالی تولید شود که نمادی از کیش باشد .
وی به حمایت های خوب معاونت فرهنگی و اجتماعی سازمان منطقه ازاد کیش در ایجاد انگیزه برای ادامه کار و محیط زیست برای تهیه گل مورد نیاز اشاره کرد و به ایرنا گفت : بسیاری از مرغوبیت خاک و گل مارن کیش آگاه نیستند ، می توان از این ظرفیت برای در آمد زایی استفاده کرد ، چندین بار سفال ها را به دبی فرستادم ، آنها علاقه مند به خرید گل کیش برای اموزش سفالگری با این نوع گل که ایستایی و قدرت مانور برای سفالگر بر روی چرخ سفالگری را دارد هستند، ما به راحتی می توانیم علاوه بر تولید سفال مدرن ، هنر سفالگری ، لعاب کاری و سرامیک را به دیگر کشورها معرفی کنیم .
هنرمند سفالگر جزیره کیش با ابراز تاسف از اینکه هنر سفال چون برخی هنرها دچار بی تفاوتی شده است اظهار کرد : مردم به خوبی این هنر را نمی شناسند ، می توان گفت که سفال ایران خود را باخته است و قدرت رقابت با تولیدات خارجی را ندارد .
وی یکی از مشکلات در این عرصه را کمبود هنرمند تحصیلکرده و دانشگاهی در این عرصه دانست و افزود : سفالگران محدودی که از قدیم به هنر اشتغال داشته اند از تحصیلات دانشگاهی برخوردارند و نوگرایی در آثار تولیدی کمتر مشاهده می شود ، امروزه تعداد کسانی که دارای تحصیلات دانشگاهی هستند بیشتر شده است و این یعنی امیدواری برای ارتقا هنر سفالگری.
گلزاری هنر سفالگری را نیازمند پوست اندازی دانست و گفت : تا زمانی که هنر سفال در حد تولید کاسه و بشقاب تعریف شود نمی توان انتظار رقابت در بازار را از آن داشت ، ما در تولیدات خود نیازمند نو آوری هستیم ، من به استفاده از خاک بیش از حد و همچنین خط تولید و نزدیکی ان به کوره های سنتی و استفاده از سرب در لعاب سنتی نقد دارم .
وی در پاسخ به این سوال که تولیدات خود را تا کنون به فروش رسانده است اظهار کرد : تا چندی پیش سفال ها را از کیش به کشورهای دبی ، ترکیه برای حضور در نمایشگاه ها ارسال کردم و علاقه مندان زیادی هم داشت اما به دلیل بیماری و همچنین هزینه های تولید نتوانستم فعالیت خود را ادامه دهم .
گلزاری با بیان اینکه به دنبال کسب عنوان و یا در آمد از هنر نیستم گفت : هنر به نوعی با خون من عجین شده است وامروز هویت من در این هنر قرار گرفته است .
وی در پایان حمایت از این صنعت و هنرمندان ، نو آوری همراه با بهره مندی از دانش روز، بازاریابی در سطح جهانی ، آموزش این هنر به نسل جوان ، تلفیق هنر سنتی با ابزار و دانش جدید را از راه های ارتقا این هنر دانست .
گزارش از : مریم زبان دان